dōng dōu fù
東都賦

dōng dōu zhǔ rén kuì rán ér tàn yuē:" tòng hū fēng sú zhī yí rén yě.
東都主人喟然而嘆曰：“痛乎風(fēng)俗之移人也。
zǐ shí qín rén, jīn kuā guǎn shì, bǎo jiè hé shān, xìn shí zhāo xiāng ér zhī shǐ huáng yǐ, wū dǔ dà hàn zhī yún wéi hū? fū dà hàn zhī kāi yuán yě, fèn bù yī yǐ dēng huáng wèi, yóu shù qī ér chuàng wàn dài, gài liù jí suǒ bù néng tán, qián shèng mí dé yán yān dāng cǐ zhī shí, gōng yǒu héng ér dàng tiān, tǎo yǒu nì ér shùn mín.
子實(shí)秦人，矜夸館室，保界河山，信識(shí)昭、襄而知始皇矣，烏睹大漢之云為乎？夫大漢之開元也，奮布衣以登皇位，由數(shù)期而創(chuàng)萬代，蓋六籍所不能談，前圣靡得言焉當(dāng)此之時(shí)，功有橫而當(dāng)天，討有逆而順民。
gù lóu jìng dù shì ér xiàn qí shuō, xiāo gōng quán yí ér tà qí zhì.
故婁敬度勢(shì)而獻(xiàn)其說，蕭公權(quán)宜而拓其制。
shí qǐ tài ér ān zhī zāi, jì bù dé yǐ yǐ yě.
時(shí)豈泰而安之哉，計(jì)不得以已也。
wú zi céng bú shì dǔ, gù yào hòu sì zhī mò zào, bù yì àn hū? jīn jiāng yǔ zi yǐ jiàn wǔ zhī zhì, yǒng píng zhī shì, jiān yú tài qīng, yǐ biàn zǐ zhī huò zhì.
吾子曾不是睹，顧曜后嗣之末造，不亦暗乎？今將語子以建武之治，永平之事，監(jiān)于太清，以變子之惑志。
wǎng zhě wáng mǎng zuò nì, hàn zuò zhōng quē, tiān rén zhì zhū, liù hé xiāng miè.
往者王莽作逆，漢祚中缺，天人致誅，六合相滅。
yú shí zhī luàn, shēng rén jǐ wáng, guǐ shén mǐn jué, hè wú wán jiù, fú wǎng yí shì.
于時(shí)之亂，生人幾亡，鬼神泯絕，壑無完柩，郛罔遺室。
yuán yě yàn rén zhī ròu, chuān gǔ liú rén zhī xuè, qín xiàng zhī zāi, yóu bù kè bàn, shū qì yǐ lái, wèi zhī huò jì.
原野厭人之肉，川谷流人之血，秦、項(xiàng)之災(zāi)，猶不克半，書契以來，未之或紀(jì)。
gù xià rén hào ér shàng sù, shàng dì huái ér jiàng jiān, nǎi zhì mìng hū shèng huáng.
故下人號(hào)而上訴，上帝懷而降監(jiān)，乃致命乎圣皇。
yú shì shèng huáng nǎi wò gān fú, chǎn kūn zhēn, pī huáng tú, jī dì wén, hè rán fā fèn, yīng ruò xìng yún, tíng jī kūn yáng, píng nù léi zhèn.
于是圣皇乃握乾符，闡坤珍，披皇圖，稽帝文，赫然發(fā)憤，應(yīng)若興云，霆擊昆陽，憑怒雷震。
suì chāo dà hé, kuà běi yuè, lì hào gāo yì, jiàn dū hé luò.
遂超大河，跨北岳，立號(hào)高邑，建都河、洛。
shào bǎi wáng zhī huāng tún, yīn zào huà zhī dàng dí, tǐ yuán lì zhì, jì tiān ér zuò.
紹百王之荒屯，因造化之蕩滌，體元立制，繼天而作。
xì táng tǒng, jiē hàn xù, mào yù qún shēng, huī fù jiāng yǔ, xūn jiān hū zài xī, shì qín hū sān wǔ.
系唐統(tǒng)，接漢緒，茂育群生，恢復(fù)疆宇，勛兼乎在昔，事勤乎三五。
qǐ tè fāng guǐ bìng jī, fēn fēn hòu pì, zhì jìn gǔ zhī suǒ wù, dǎo yī shèng zhī xiǎn yì yún ěr zāi.
豈特方軌并跡，紛紛后辟，治近古之所務(wù)，蹈一圣之險(xiǎn)易云爾哉。
qiě fú jiàn wǔ zhī yuán, tiān dì gé mìng, sì hǎi zhī nèi, gèng zào fū fù, zhào yǒu fù zǐ, jūn chén chū jiàn, rén lún shí shǐ, sī nǎi fú xī shì zhī suǒ yǐ jī huáng dé yě.
且夫建武之元，天地革命，四海之內(nèi)，更造夫婦，肇有父子，君臣初建，人倫實(shí)始，斯乃伏犧氏之所以基皇德也。
fēn zhōu tǔ, lì shì cháo, zuò pán yú, zào qì xiè, sī nǎi xuān yuán shì zhī suǒ yǐ kāi dì gōng yě.
分州土，立市朝，作盤輿，造器械，斯乃軒轅氏之所以開帝功也。
gōng xíng tiān fá, yìng tiān shùn rén, sī nǎi tāng wǔ zhī suǒ yǐ zhāo wáng yè yě.
龔行天罰，應(yīng)天順人，斯乃湯、武之所以昭王業(yè)也。
qiān dū gǎi yì, yǒu yīn zōng zhōng xīng zhī zé yān.
遷都改邑，有殷宗中興之則焉。
jí tǔ zhī zhōng, yǒu zhōu chéng lóng píng zhī zhì yān.
即土之中，有周成隆平之制焉。
bù jiē chǐ tǔ yī rén zhī bǐng, tóng fú hū gāo zǔ.
不階尺土一人之柄，同符乎高祖。
kè jǐ fù lǐ, yǐ fèng zhōng shǐ, yǔn gōng hū xiào wén.
克己復(fù)禮，以奉終始，允恭乎孝文。
xiàn zhāng jī gǔ, fēng dài lēi chéng, yí bǐng hū shì zōng.
憲章稽古，封岱勒成，儀炳乎世宗。
àn liù jīng ér xiào dé, miǎo gǔ xī ér lùn gōng, rén shèng zhī shì jì gāi, ér dì wáng zhī dào bèi yǐ.
案《六經(jīng)》而校德，眇古昔而論功，仁圣之事既該，而帝王之道備矣。
zhì yú yǒng píng zhī jì, zhòng xī ér lèi qià, shèng sān yōng zhī shàng yí, xiū gǔn lóng zhī fǎ fú, pù hóng zǎo, xìn jǐng shuò, yáng shì miào, zhèng yǎ yuè.
至于永平之際，重熙而累洽，盛三雍之上儀，修袞龍之法服，鋪鴻藻，信景鑠，揚(yáng)世廟，正雅樂。
rén shén zhī hé yǔn qià, qún chén zhī xù jì sù.
人神之和允洽，群臣之序既肅。
nǎi dòng dà lù, zūn huáng qú, xǐng fāng xún shòu, qióng lǎn wàn guó zhī yǒu wú, kǎo shēng jiào zhī suǒ bèi, sàn huáng míng yǐ zhú yōu.
乃動(dòng)大輅，遵皇衢，省方巡狩，窮覽萬國之有無，考聲教之所被，散皇明以燭幽。
rán hòu zēng zhōu jiù, xiū luò yì, shàn wēi wēi, xiǎn yì yì.
然后增周舊，修洛邑，扇巍巍，顯翼翼。
guāng hàn jīng yú zhū xià, zǒng bā fāng ér wèi zhī jí.
光漢京于諸夏，總八方而為之極。
shì yǐ huáng chéng zhī nèi, gōng shì guāng míng, quē tíng shén lì, shē bù kě yú, jiǎn bù néng chǐ.
是以皇城之內(nèi)，宮室光明，闕庭神麗，奢不可逾，儉不能侈。
wài zé yīn yuán yě yǐ zuò yuàn, tián liú quán ér wèi zhǎo, fā píng zǎo yǐ qián yú, fēng pǔ cǎo yǐ yù shòu, zhì tóng hū liáng zōu, yì hé hū líng yòu.
外則因原野以作苑，填流泉而為沼，發(fā) 蘋藻以潛魚，豐圃草以毓獸，制同乎梁鄒，誼合乎靈囿。
ruò nǎi shùn shí jié ér sōu shòu, jiǎn chē tú yǐ jiǎng wǔ, zé bì lín zhī yǐ wáng zhì, kǎo zhī yǐ fēng yǎ, lì zōu yú, lǎn sì tiě, jiā chē gōng, cǎi jí rì, lǐ guān zhěng yí, shèng yú nǎi chū.
若乃順時(shí)節(jié)而搜狩，簡(jiǎn)車徒以講武，則必臨之以《王制》，考之以《風(fēng)》《雅》，歷《騶虞》，覽《駟鐵》，嘉《車攻》，采《吉日》，禮官整儀，乘輿乃出。
yú shì fā jīng yú, kēng huá zhōng, dēng yù lù, chéng shí lóng, fèng gài shēn lì, hé luán líng lóng, tiān guān jǐng cóng, qǐn wēi shèng róng.
于是發(fā)鯨魚，鏗華鐘，登玉輅，乘時(shí)龍，鳳蓋棽麗，和鑾玲瓏，天官景從，寢威盛容。
shān líng hù yě, shǔ yù fāng shén, yǔ shī fàn sǎ, fēng bó qīng chén, qiān shèng léi qǐ, wàn qí fēn yún, yuán róng jìng yě, gē dìng huì yún, yǔ máo sǎo ní, jīng qí fú tiān.
山靈護(hù)野，屬御方神，雨師泛灑，風(fēng)伯清塵，千乘雷起，萬騎紛紜，元戎竟野，戈鋌彗云，羽旄掃霓，旌旗拂天。
yàn yàn yán yán, yáng guāng fēi wén, tǔ yàn shēng fēng, hē yě pēn shān, rì yuè wèi zhī duó míng, qiū líng wèi zhī yáo zhèn.
焱焱炎炎，揚(yáng)光飛文，吐焰生風(fēng)，欱野噴山，日月為之奪明，丘陵為之搖震。
suì jí hū zhōng yòu, chén shī àn tún, pián bù qǔ, liè xiào duì, lēi sān jūn, shì jiàng shuài.
遂集乎中囿，陳師案屯，駢部曲，列校隊(duì)，勒三軍，誓將帥。
rán hòu jǔ fēng fá gǔ, shēn lìng sān qū, yóu chē tíng jī, xiāo qí diàn wù, yóu jī fā shè fàn shì shī yù, xián bù tiàn qín, pèi bù guǐ yù, fēi zhě wèi jí xiáng, zǒu zhě wèi jí qù.
然后舉烽伐鼓，申令三驅(qū)， 輶車霆激，驍騎電騖，由基發(fā)射范氏施御，弦不睼禽，轡不詭遇，飛者未及翔，走者未及去。
zhǐ gù shū hū, huò chē yǐ shí, lè bù jí pán, shā bù jìn wù, mǎ wǎn yú zú, shì nù wèi xiè, xiān qū fù lù, shǔ chē àn jié.
指顧倏忽，獲車已實(shí)，樂不極盤，殺不盡物，馬踠余足，士怒未渫，先驅(qū)復(fù)路，屬車案節(jié)。
yú shì jiàn sān xī, xiào wǔ shēng, lǐ shén qí, huái bǎi líng, jìn míng táng, lín bì yōng, yáng jī xī, xuān huáng fēng, dēng líng tái, kǎo xiū zhēng.
于是薦三犧，效五牲，禮神祇，懷百靈，覲明堂，臨辟雍，揚(yáng)緝熙，宣皇風(fēng)，登靈臺(tái)，考休徵。
fǔ yǎng hū qián kūn, cān xiàng hū shèng gōng, mù zhōng xià ér bù dé, kàn sì yì ér kàng léng.
俯仰乎乾坤，參象乎圣躬，目中夏而布德，瞰四裔而抗棱。
xī dàng hé yuán, dōng dàn hǎi chún, běi dòng yōu yá, nán tì zhū yín.
西蕩河源，東澹海漘，北動(dòng)幽崖，南趯朱垠。
shū fāng bié qū, jiè jué ér bù lín.
殊方別區(qū)，界絕而不鄰。
zì xiào wǔ zhī suǒ bù zhēng, xiào xuān zhī suǒ wèi chén, mò bù lù zhé shuǐ lì, bēn zǒu ér lái bīn.
自孝武之所不征，孝宣之所未臣，莫不陸讋水栗，奔走而來賓。
suì suí āi láo, kāi yǒng chāng, chūn wáng sān cháo, huì tóng hàn jīng.
遂綏哀牢，開永昌，春王三朝，會(huì)同漢京。
shì rì yě, tiān zǐ shòu sì hǎi zhī tú jí, yīng wàn guó zhī gòng zhēn, nèi fǔ zhū xià, wài suí bǎi mán.
是日也，天子受四海之圖籍，膺萬國之貢珍，內(nèi)撫諸夏，外綏百蠻。
ěr nǎi shèng lǐ xìng lè, gōng zhàng zhì hū yún lóng zhī tíng, chén bǎi liáo ér zàn qún hòu, jiū huáng yí ér zhǎn dì róng.
爾乃盛禮興樂，供帳置乎云龍之庭，陳百寮而贊群后，究皇儀而展帝容。
yú shì tíng shí qiān pǐn, zhǐ jiǔ wàn zhōng, liè jīn léi, bān yù shāng, jiā zhēn yù, tài láo xiǎng.
于是庭實(shí)千品，旨酒萬鐘，列金罍，班玉觴，嘉珍御，太牢饗。
ěr nǎi shí jǔ yōng chè, tài shī zòu yuè, chén jīn shí, bù sī zhú, zhōng gǔ kēng hōng, guǎn xián yè yù.
爾乃食舉《雍》徹，太師奏樂，陳金石，布絲竹，鐘鼓鏗鍧，管弦燁煜。
kàng wǔ shēng, jí liù lǜ, gē jiǔ gōng, wǔ bā yì, sháo wǔ bèi, tài gǔ huá.
抗五聲，極六律，歌九功，舞八佾，《韶》《武》備，泰古華。
sì yí jiàn zòu, dé guǎng suǒ jí, jìn mài dōu lí, wǎng bù jù jí.
四夷間奏，德廣所及，僸佅兜離，罔不具集。
wàn lè bèi, bǎi lǐ jì, huáng huān jiā, qún chén zuì, jiàng yān yùn, diào yuán qì, rán hòu zhuàng zhōng gào bà, bǎi liáo suì tuì.
萬樂備，百禮暨，皇歡浹，群臣醉，降煙熅，調(diào)元?dú)猓缓笞茬姼媪T，百寮遂退。
yú shì shèng shàng qīn wàn fāng zhī huān yú, yòu mù yù yú gào zé, jù qí chǐ xīn zhī jiāng méng, ér dài yú dōng zuò yě, nǎi shēn jiù jiān, xià míng zhào, mìng yǒu sī, bān xiàn dù, zhāo jié jiǎn, shì tài sù.
于是圣上親萬方之歡娛，又沐浴于膏澤，懼其侈心之將萌，而怠于東作也，乃申舊間，下明詔，命有司，班憲度，昭節(jié)儉，示太素。
qù hòu gōng zhī lì shì, sǔn shèng yú zhī fú yù, yì gōng shāng zhī yín yè, xìng nóng sāng zhī shèng wù.
去后宮之麗飾，損乘輿之服御，抑工商之淫業(yè)，興農(nóng)桑之盛務(wù)。
suì lìng hǎi nèi qì mò ér fǎn běn, bèi wěi ér guī zhēn, nǚ xiū zhī rèn, nán wù gēng yún, qì yòng táo páo, fú shàng sù xuán, chǐ xiān mí ér bù fú, jiàn qí lì ér fú zhēn, juān jīn yú shān, shěn zhū yú yuān.
遂令海內(nèi)棄末而反本，背偽而歸真，女修織纴，男務(wù)耕耘，器用陶匏，服尚素玄，恥纖靡而不服，賤奇麗而弗珍，捐金于山，沈珠于淵。
yú shì bǎi xìng dí xiá dàng huì ér jìng zhì qīng, xíng shén jì mò, ěr mù fú yíng, shì yù zhī yuán miè, lián chǐ zhī xīn shēng, mò bù yōu yóu ér zì dé, yù rùn ér jīn shēng.
于是百姓滌瑕蕩穢而鏡至清，形神寂漠，耳目弗營，嗜欲之源滅，廉恥之心生，莫不優(yōu)游而自得，玉潤(rùn)而金聲。
shì yǐ sì hǎi zhī nèi, xué xiào rú lín, xiáng xù yíng mén, xiàn chóu jiāo cuò, zǔ dòu shēn shēn, xià wǔ shàng gē, dǎo dé yǒng rén.
是以四海之內(nèi)，學(xué)校如林，庠序盈門，獻(xiàn)酬交錯(cuò)，俎豆莘莘，下舞上歌，蹈德詠仁。
dēng jiàng rèn yàn zhī lǐ jì bì, yīn xiāng yǔ jiē tàn xuán dé, dǎng yán hóng shuō, xián hán hé ér tǔ qì, sòng yuē:" shèng zāi hū sī shì!" jīn lùn zhě dàn zhī sòng yú xià zhī shū, yǒng yīn zhōu zhī shī, jiǎng xī wén zhī yì, lùn kǒng shì zhī chūn qiū, hǎn néng jīng gǔ jīn zhī qīng zhuó, jiū hàn dé zhī suǒ yóu.
登降飪宴之禮既畢，因相與嗟嘆玄德，讜言弘說，咸含和而吐氣，頌曰：“盛哉乎斯世！”今論者但知誦虞、夏之《書》，詠殷、周之《詩》，講羲、文之《易》，論孔氏之《春秋》，罕能精古今之清濁，究漢德之所由。
wéi zi pō shí jiù diǎn, yòu tú chí chěng hū mò liú.
唯子頗識(shí)舊典，又徒馳騁乎末流。
wēn gù zhī xīn yǐ nán, ér zhī dé zhě xiān yǐ.
溫故知新已難，而知德者鮮矣。
qiě fú pì jiè xī róng, xiǎn zǔ sì sāi, xiū qí fáng yù, shú yǔ chù hū tǔ zhōng, píng yí dòng dá, wàn fāng fú còu? qín lǐng jiǔ léng, jīng wèi zhī chuān, hé ruò sì dú wǔ yuè, dài hé sù luò, tú shū zhī yuān? jiàn zhāng gān quán, guǎn yù liè xiān, shú yǔ líng tái míng táng, tǒng hé tiān rén? tài yè kūn míng, niǎo shòu zhī yòu, hé ruò bì yōng hǎi liú, dào dé zhī fù? yóu xiá yú chǐ, fàn yì qīn lǐ, shú yǔ tóng lǚ fǎ dù, yì yì jì jì yě? zi tú xí qín ē páng zhī zào tiān, ér bù zhī jīng luò zhī yǒu zhì yě.
且夫僻界西戎，險(xiǎn)阻四塞，修其防御，孰與處乎土中，平夷洞達(dá)，萬方輻湊？秦嶺、九崚，涇、渭之川，曷若四瀆、五岳，帶河溯洛，圖書之淵？建章、甘泉，館御列仙，孰與靈臺(tái)、明堂，統(tǒng)和天人？太液、昆明，鳥獸之囿，曷若辟雍海流，道德之富？游俠逾侈，犯義侵禮，孰與同履法度，翼翼濟(jì)濟(jì)也？子徒習(xí)秦阿房之造天，而不知京洛之有制也。
shí hán gǔ zhī kě guān, ér bù zhī wáng zhě zhī wú wài yě.
識(shí)函谷之可關(guān)，而不知王者之無外也。
zhǔ rén zhī cí wèi zhōng, xī dōu bīn jué rán shī róng, qūn xún jiàng jiē, dié rán yì xià, pěng shǒu yù cí.
主人之辭未終，西都賓矍然失容，逡巡降階，揲然意下，捧手欲辭。
" zhǔ rén yuē:" fù wèi, jīn jiāng shòu yǔ yǐ wǔ piān zhī shī.
”主人曰：“復(fù)位，今將授予以五篇之詩。
" bīn jì zú yè, nǎi chēng yuē:" měi zāi hū sī shī! yì zhèng hū yáng xióng, shì shí hū xiàng rú, fěi wéi zhǔ rén zhī hào xué, gài nǎi zāo yù hū sī shí yě.
”賓既卒業(yè)，乃稱曰：“美哉乎斯詩！義正乎揚(yáng)雄，事實(shí)乎相如，匪唯主人之好學(xué)，蓋乃遭遇乎斯時(shí)也。
xiǎo zi kuáng jiǎn, bù zhī suǒ cái, jì wén zhèng dào, qǐng zhōng shēn ér sòng zhī.
小子狂簡(jiǎn)，不知所裁，既聞?wù)?，?qǐng)終身而誦之。
"
”